Jendetza batu gara Euskararen Errepublikaren alde Durangon eginiko manifestazioan

Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika” lelopean, manifestazio nazionala egin dugu, abenduaren 7an, Durangon. 18:00etan, Landako Gunetik abiatu da manifestaldia eta eguraldia lagun izan ez arren, ehundaka lagun batu gara. Durangoko kaleak, hala nola, euskararen eta independentziaren aldeko oihuz zeharkatu ostean, Santa Ana plazan egin dugu amaierako ekitaldia.

Unai Iturriaga bertsolariak kantatutako bertso batekin hasi da ekitaldia. Jarraian, Maddi Arando eta Irene Larrañaga bergararrek “Euskal Herrian Euskaraz” abesti ezaguna abestu dute. Ondoren, EHEko bozeramaileek, Sugoi Etxarrik eta Intza Gurrutxagak, manifestazioko irakurketa egin dute. Amaitzeko, Spartak Dementziala taldeko kideek “Folklore Basque”a kantua abestu dute.

Jarraian, EHEko bozeramaileek egindako irakurketa osorik irakur dezakezue:

“Larrialdi linguistikoa”. “Larrialdi-linguistikoa”, ez da lelo bat, ez da kontzeptu katastrofista bat. Gure hizkuntzaren, eta ondorioz, gure herriaren egoera sakon aztertuz ateratako ondorioa da. Euskararen biziberritze-prozesua, azken urtetan geldialdian egon ondoren, atzerakada-arriskuak eta mehatxuak handituz doaz, oldarraldi edo erasoaldi judizial, politiko eta mediatikoaren eskutik.

Ez da gure hizkuntza larrialdi-egoeran dugun lehen aldia, are gehiago, egoera askoz ere okerragoan egonak gara. 50eko hamarkadaren bueltan, egoera latzean zegoen gure hizkuntza, eta ondorioz, baita gure herria ere. Hil ala biziko egoera hartan, zenbait euskaldunek sinetsi zuten egoera irauli zitekeela, inposatzen zen normaltasuna, debekuz, autogorrotoz eta konplexuz betetakoa, puskatu eta utopia propioak, burujabeak, irudikatzen eta errealitate bilakatzen hasi ziren: gau eskolak, ikastolak, kultur sorkuntza euskalduna… Ezkutuan, era klandestinoan, haien buruak arriskuan jarriz, lortu zuten: basamortuaren erdian, historiaren joanak espero gabeko loraldi bat izango zenaren haziak erein zituzten. Inflexio-puntu horretatik, beste borroka batzuei lorturik, euskara biziberritze bidean jarri zen, eta gaur egun dagoen egoerara ekarri zuten hilzorian zen hizkuntza. Txingurri lanean aritu diren euskaltzale ezagun zein ezezagun guzti horiei, gure esker eta aitortzarik beroenak hemendik.

Beraz, larrialdian gaude, baina egindako borroka guztiari esker, beste puntu batetik abiatzen gara. Iñaki Iurrebasok, bere ikerketa sakonaren bidez, diagnostiko on bat egiteko oinarria jarri digu euskaldunoi eta hortik abiatu behar dugu, gure ustez. Bertan azpimarratzen den bezala, euskaldunok, gure egunerokoan aurkako norabidean doan korronte indartsu bati egin behar diogu aurre euskaraz bizitzeko saiakera horretan. Eta argi esan behar dugu: ez da ez dugula nahi, ez da euskaraz badakigula baina ez dugula erabiltzen. Horiek, instituzioek haien ardurak eta egiturazko arazoak ezkutatzeko sortzen dituzten aitzakiak dira, indibidualismo- eta despolitizazio-garaietan erraz sinetsi izan direnak. Ez ditzagun geuk ere argudio horiek erreproduzitu! Arazoa da gure egungo bizimoduaren erdigunea hartzen duten pantailek, kultura globalizatuaren merkatu kapitalistan sortzen diren edukiak hizkuntza hegemonikoetan jasotzen ditugula eta bertako instituzioek ez dutela horri aurre egiteko neurriko erantzunik ematen. Arazoa da Euskal Herrian hezkuntza sistemek, oraindik ere, ikasleen gehiengoa ez dutela euskalduntzen eta horren aurrean, iazko abenduan onartu zen Hezkuntza Lege lotsagarria bezalakoak onartzen dituztela, hezkuntzako eta euskalgintzako eragileen arteko adostasun sozial zabalei bizkar emanda. Arazoa da, gainera, eskolan euskalduntzea ukatu zaien horiek edota beste lurralde batzuetatik etorri direnek, oraindik ere, bertako hizkuntza ikasteko ordaindu behar izatea. Eta arazoa da Nafarroa Garaiko zatirik handienean eta Ipar Euskal Herrian oraindik ere euskarak ofizialtasuna ukatua izatea. Horregatik, garbi izan behar dugu larrialdi-egoera hau, ez dela norbanakoon ardura, baizik eta egiturazko arazoen ondorio.

Eta ez da bizi dugun larrialdi bakarra, krisi-testuinguru betean bizi baikara: krisi klimatikoa, zaintzena, etxebizitzarena, migrazioena… Eta krisi-testuinguruan, “kasualitatez”, joera erreakzionarioak indartzen dituzte eliteek, erroko arazoak ikusi eta horiei aurre egin beharrean, kolektibo zapalduen artean zatiketa eta gorrotoa sortuz. Horregatik, euskaldunok argi izan behar dugu, euskaldun gisa bizi dugun arazo hau, guztiz lotuta dagoela beste arazo horiekin, erroan kausa berdina dutela. Izan ere, sistema kapitalista basati honek ekosistemak, herriak, kulturak, komunitateak, bizitzak… suntsitzen ditu errentagarritasun- eta homogeneizazio-logiken bidez, gutxi batzuen etekinaren mesedetan. Horregatik argi eta garbi diogu, ez euskaldun bezala bizi dugun zapalkuntza, ez euskaldunon aurkako oldarraldi hau, ez direla fenomeno isolatuak, baizik eta sistemaren oinarrietan eta joera erreakzionarioen gorakadaren testuinguruan ulertu behar ditugula.

Bi irakaspen, gutxienez, ateratzen ditugu aurreko euskalduntze-arotik: bata, euskararen biziberritze-prozesua bultzatu duen borroka oso lotua egon dela bestelako borrokekin, elkar elikatu direla borroka guztiak; eta bestea, euskalduntze-prozesu horren galga nagusia euskarari ezarritako bigarren mailako estatusa izan dela, hau da, ofizialtasun-eza lurralde batzuetan eta hizkuntza hegemonikoekiko koofizialtasun desorekatua eta etengabe mehatxatua besteetan. Bi irakaspen, eta beraz, bi ondorio aurrera begira: lehenengoa, hurrengo euskalduntze-olatuak, bizi dugun bigarren mailako estatus hori gainditzeko aspirazioa izan behar duela, eta horrek, ezinbestean, independentzia lortzea eta Euskararen Errepublika eraikitzeko zeregina erdigunera ekartzea esan nahi du; eta bigarrena, bide hori, bestelako borroketan dabiltzan mugimenduen eskutik, eta behetik gora eginen dugula: langile borrokaz, borroka feministaz, antiarrazistaz, sexu-askapen borrokaz eta bestelako borroka askatzaile guztien eskutik.

Bizi duguna, egiturazko arazoa dela esan dugun bezala, ezin dugu errealitate honen aurrean dugun ardura ukatu, gainetik kendu. Euskararen auzia despolitizatzetik urrun, pertsonala politiko gisa ulertuz, bizi dugun egoeraren eta haren kausen kontzientzia hartu, saretu, antolatu, borrokak piztu eta kaleak hartzeko garaia da! Euskal Herrian Euskarazetik konpromisoa hartzen dugu, egoerak eskatzen duen neurrian, gure jardunean orain arte egiten duguna baino gehiago eta hobeto egiteko, edo behintzat, ahalegin horretan dena emateko; Euskalgintzaren Kontseiluaren baitan, euskalduntze-olatu berriak eskatzen duen estrategia amankomunaren garapenean, zorroztasunez baina arduraz, gure ekarpena egiteko; eta tokian tokiko zein nazio mailako beste eragileekin aliantzak indartu eta sinergiak sortzen laguntzeko.

Izan ere, egoerak, euskalgintzatik haratagoko inplikazioa eskatzen du. Horregatik, dei egiten diegu, batetik, alderdi euskaltzaleei, haien ardura hartu dezaten eta euskara bazterretik lehentasunetara ekar dezaten, behingoz! Aitzakietatik ekintzetara pasa daitezen! Eta bestetik, Euskal Herritik, maila eta eremu desberdinetan, mundua aldatzeko borrokan ari diren guzti horiei, euskalduntze olatu berri honetara batzeko: gazte mugimenduei, espazio autogestionatuei, sare komunitarioei, musikariei, artistei, kulturgileei, eduki sortzaileei… borroka desberdinetan dabiltzan norbanako eta talde guzti horiei! Zuen hizkuntza-praktikak berrikusi, hausnartu eta pauso bat harago ematera dei egiten dizuegu. Beharrezko dugun olatu berri honi zuenekarpena nondik egin dezakezuen pentsatu eta ekin! Gu hemen egongo gara eraldaketa horietan laguntzeko, eta zuengandik ikasteko prest!

Euskararentzako espazioak irabazte bidean jarri behar gara, guztion konpromisoz eta txingurri-lanaren bidez, oldarralditik harroaldira! Geldialditik indarraldira! Goazen! Gora Euskal Herri euskalduna! Gora EuskararenErrepublika!